Ouder worden betekent ook: ‘rust in je hoofd’
Toen Almaz Massa ruim dertig jaar geleden naar Nederland vluchtte, had ze geen idee dat ze hier op haar zestigste nog zou zijn. En hoewel ze graag ooit naar Eritrea zou terugkeren, beseft ze dat de kans groot is dat ze hier oud zal worden. Met het ouder worden heeft ze zelf niet zoveel problemen: “Ik ben eindelijk op een leeftijd dat ik rust in mijn hoofd heb en kan doen wat ik zelf wil”. Maar dat zou voor andere Eritreeërs nog wel eens anders kunnen liggen, denkt ze.
Met het ouder worden heeft ze zelf niet zoveel problemen: “Ik ben eindelijk op een leeftijd dat ik rust in mijn hoofd heb en kan doen wat ik zelf wil”. Maar dat zou voor andere Eritreeërs nog wel eens anders kunnen liggen, denkt ze.
Almaz vluchtte in 1981 voor het oorlogsgeweld in haar land. Ze kwam met haar gezin terecht in Waddinxveen, waar ze nooit meer weg zou gaan. Vooral de eerste jaren hier waren zwaar: ze had de zorg voor zeven kinderen. Vier uit haar eigen gezin en drie van overleden familieleden. Ze werkte in verschillende beroepen, soms meerdere tegelijk. En dan waren er nog de lessen Nederlands in de avonduren. Niet in Waddinxveen, maar in Rotterdam. Een geluk was dat haar Nederlandse buren veel steun boden.
Een vol leven
Ondanks de drukte van gezin en werk vond Almaz nog tijd voor allerlei vrijwilligerswerk: bij de koptische kerk, bij de Eritrese vereniging, maar ook als vrijwilliger bij de Pauluskerk in Rotterdam, die daklozen en mensen zonder papieren opvangt, en als collectant voor de Hartstichting. “Ik doe dat werk met veel plezier, en ik vind het fijn dat ik iets terug kan doen voor de maatschappij”.
Nu de kinderen het huis uit zijn en allemaal een goede baan hebben, heeft ze eindelijk meer tijd voor haar hobby’s, zoals zwemmen en naaien, en voor de Eritrese gemeenschap. Zo is ze betrokken bij voorlichtingsprojecten van Netwerk van Organisaties van Oudere Migranten NOOM om allochtone ouderen te informeren over zaken die met ouder worden te maken hebben; het gaat dan om onderwerpen als gezondheid en inkomen. Maar ook onderwerpen als ouderenmishandeling en contacten en ondersteuning in de buurt worden aangesneden.
Taboes en gebrek aan informatie
Die informatiebijeenkomsten worden volgens Almaz steeds belangrijker: “Er zijn nu nog niet zo heel veel oudere Eritreeërs, maar er komt een hele generatie aan: de generatie die in dezelfde periode als wij is gevlucht. Maar heel weinig van hen zijn voorbereid op het oud worden hier; ze zijn slecht geïnformeerd en op veel onderwerpen rust nog een taboe. Ik merk dat sommige zaken tijdens het officiële gedeelte van voorlichtingsbijeenkomsten nog moeilijk bespreekbaar zijn, bijvoorbeeld het onderwerp ouderenmishandeling. In de pauzes komen mensen dan toch met vragen over die onderwerpen naar me toe. Wat je dan merkt is dat er een aantal problemen speelt. Nederlands is voor veel ouderen nog steeds een moeilijke taal, en bij ingewikkelde zaken rond financiën of gezondheid zijn velen afhankelijk van de vrijwillige tolkdiensten van de kinderen of bekenden”. Die hulp wordt als vanzelfsprekend aangeboden, maar plaats mensen wel in een afhankelijke positie.
Ook andere problemen die met ouder worden te maken hebben worden vooralsnog vooral binnen de Eritrese gemeenschap opgelost. “Een voorbeeld: de meeste ouderen willen na hun dood in Eritrea begraven worden. Ze hebben echter meestal geen uitvaartverzekering afgesloten, familie en vrienden geven dan geld aan de familie voor de vlucht en de begrafenissen. Soms springt ook de kerk of de Eritrese vereniging bij, maar daar moet je dan wel lid van zijn”.
Terug- en vooruitblik
Sinds haar komst naar Nederland woont Almaz in Waddinxveen, en zij voelt zich daar ook geworteld.
Ze is een paar keer kort naar Eritrea terug geweest en zou daar in principe ook liever haar oude dag slijten. Of dat ook gaat lukken is echter nog maar de vraag.
Hoewel de afgelopen jaren zwaar waren, hebben ze Almaz wel veel opgeleverd: “Mijn kinderen zijn allemaal goed terecht gekomen, ik heb hier leren fietsen, zwemmen en autorijden en een grote kring van vrienden en bekenden opgebouwd, Eritreeërs én Nederlanders.
Ze kijkt uit naar wat het leven nog voor haar in petto heeft: ”Ook als je ouder wordt, heb je de kans nog nieuwe dingen te zien en mee te maken: bijvoorbeeld dat mijn kinderen gaan trouwen en een gezin gaan stichten…kleinkinderen…. Ik ben niet bang voor de ouderdom. Ik heb in mijn jonge jaren zoveel ellende gekend; dat is nu voorbij. Ik heb rust in mijn hoofd en doe de dingen die ik zelf wil. Eigenlijk begint het leven nu pas goed voor mij!
Tekst en fotografie: Giovanni Massaro