Het huidige aantal 55-plussers (400.000) met een migratieachtergrond zal de komende jaren toenemen tot een omvang van bijna één miljoen rond 2050. Chronische ziekten, een grotere kans op dementie (3 tot 4 keer groter dan bij ouderen van Nederlandse origine) en een slechte financiële positie, zijn enkele factoren die leiden tot armoede, eenzaamheid en een kortere levensduur. Het NOOM maakt zich hier al jaren ernstig zorgen over. En daarom is het NOOM verheugd met de opdracht die het van het Ministerie van VWS heeft gekregen om een Leidraad Cultuurspecifieke Zorg te ontwikkelen.
Inbedding in visie en beleid
De Leidraad Cultuurspecifieke Zorg wordt een handreiking voor organisaties en instellingen die zorg en welzijn ook aan oudere migranten willen bieden. Van belang hierbij is meer aandacht te besteden aan culturele en historische achtergronden. Cultuurspecifieke zorg vraagt om meer dan projectmatige aandacht, het vraagt om visie en beleid om deze vorm van zorg vanzelfsprekend te laten zijn. Aan de leidraad zal een toolkit worden toegevoegd, dat onder andere bestaat uit:
- een voorlichtingspakket “De belevingswereld van de oudere migrant” met aandacht voor communicatie en bejegening, rituelen in de palliatieve fase, beleving van dementie, samenwerken met een grote familie en zingeving vanuit niet-westers perspectief;
- een catalogus met bestaand materiaal, waaronder een literatuurlijst, een overzicht van cultuurspecifieke huizen, thuiszorgorganisaties, mogelijkheden dagopvang en dagbesteding;
- methodieken over hoe met oudere migranten in gesprek te komen en te blijven waardoor duurzame relaties kunnen ontstaan.
Met de Leidraad Cultuurspecifieke Zorg wordt voor ouderen met een migratieachtergrond gestreefd naar verbetering van de kwaliteit van zorg en vergroting van de mogelijkheid om langer gezond thuis te kunnen blijven wonen. Deze leidraad kan ook ingezet worden voor zorgvragen van ouderen die om andere dan etnische verschillen specifieke zorg behoeven. Te denken valt bijvoorbeeld aan verschillen op basis van gender of religie.
MEER INFORMATIE
Klik hier voor een uitgebreide beschrijving van het project, de methodieken en de producten van de Leidraad Cultuurspecifieke Zorg. Maak kennis met de leefwereld van oudere migranten.
Klik hier voor een puntsgewijze samenvatting van de Leidraad.
Klik hier voor een overzicht van instellingen en organisaties die een aanbod in zorg, wonen en welzijn hebben voor ouderen met een migratieachtergrond.
Klik hier voor de publicatie ‘Oud worden in een herkenbare omgeving met kleuren en geuren van vroeger’.
Onderzoek naar de behoefte en het aanbod van cultuurspecifieke zorg in Amersfoort.
Klik hier voor de publicatie ‘SAMEN OUDER WORDEN; Levens van Cennet, Salima, Jamal, oom S en Ans’ levensverhalen van inwoners van Amersfoort en omstreken met verschillende achtergronden.
Klik hier voor het promotiefilmpje van de e-learning module interculturele communicatie bij de Leidraad Cultuurspecifieke Zorg
Voor achtergrondinformatie over Cultuurspecifieke Zorg: klik hier.
Klik hier om de webinar Cultuurspecifieke Zorg van 10 november terug te zien.
.
NIEUWS EN SIGNALERINGEN
9 september2022
Minister Conny Helder ontvangt Leidraad Cultuurspecifieke zorg
Op 7 september 2022 heeft NOOM, Netwerk Organisaties van Oudere Migranten, de ‘Leidraad Cultuurspecifieke Zorg. Vanuit cultuursensitief handelen naar cultuurspecifieke elementen in zorg en welzijn’, aan minister Helder van VWS overhandigd. De leidraad is ontwikkeld met subsidie van VWS en inspireert zorgaanbieders tot cultuurspecifieke zorg voor ouderen met een migratieachtergrond. Voor zowel professionals als vrijwilligers, die te maken hebben met ouderen met een migratieachtergrond is deze leidraad bruikbaar.
De leidraad is tot stand gekomen door met ruim 150 ouderen, vrijwilligers, mantelzorgers en professionals te spreken. Hun ervaringen, behoeften en wensen zijn in deze leidraad opgenomen. Met ouderen spreken en je verdiepen in hun leefwereld levert veel op. Een aanbod op het gebied van zorg en welzijn dat past bij de belevingswereld van ouderen met een migratieachtergrond en waar men zich in herkent is noodzakelijk om mensen te ondersteunen. 
Het bevordert beter contact en daardoor betere zorg. Zeker nu ook vanuit het WOZO programma van VWS benadrukt wordt dat ouderen zo lang mogelijk thuis moeten blijven, is het van belang om ook met ouderen met een migratieachtergrond in gesprek te gaan en te blijven over de best passende zorg. De producten uit de leidraad zijn hier helpend bij.
Voor een uitgebreider verslag van de presentatie: klik hier
Voor de Leidraad Cultuurspecifieke Zorg: klik hier
25 juni 2022
Surinaamse ouderen leven op dankzij cultuurspecifieke zorg
In Nederland komt de grootste groep 55-plussers met een migratieachtergrond uit Suriname. Maar zij voelen zich niet altijd thuis in de Nederlandse ouderenzorg. De vraag naar cultuurspecifieke woongroepen en verpleegtehuizen groeit, want teruggaan naar Suriname is geen optie.
Mensen met een migratieachtergrond voelen zich echter niet altijd voldoende thuis in de Nederlandse gezondheidszorg, blijkt uit onderzoek van Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS).
In een reportage op NieuwWij vertellen Surinaamse ouderen over hun wensen en ervaringen met betrekking tot cultuursensitief wonen en zorgen.
14 juni 2022
Oudere migranten hebben baat bij cultuurspecifieke zorg
Zorgvoorzieningen die zich specifiek richten op oudere migranten kunnen helpen om de gezondheidskloof te dichten. Dat soort voorzieningen zijn echter ‘uit de mode’ geraakt sinds de gemeenten verantwoordelijk zijn voor ouderenzorg. Dat laat onderzoeker Hanna Carlsson zien in haar onlangs verschenen proefschrift, waarvoor ze veldwerk deed in Nijmegen en Den Haag. In haar proefschrift onderzoekt Carlsson de effecten van twee recente trends in het Nederlandse zorgbeleid: lokalisering en postmulticulturalisme. Die eerste ontwikkeling, die rond 2010 begon, hield in dat de zorg steeds meer op wijkniveau werd georganiseerd. Daarnaast veranderde vanaf de eeuwwisseling het denken over de multiculturele samenleving. Speciale voorzieningen voor migrantengroepen belemmerden de integratie, was de gedachte. ‘Nu hebben gemeenten het liever over inclusiviteit’, aldus Carlsson. Zij raadt gemeenten aan om in kaart te brengen welke groepen wel en niet goed worden bereikt. Dat hangt niet alleen samen met etniciteit, taal of cultuur, maar ook met de lokale gemeenschap: ‘Voor mensen van Chinese afkomst in Nijmegen kan het moeilijk zijn om zorgvoorzieningen te vinden. Maar in Den Haag gaat het zo. Er zijn daar zoveel mensen met die achtergrond: zelfs als je geen Nederlands spreekt, zijn er genoeg mensen die je kunnen helpen.’
Ook pleit Carlsson voor een meer toekomstgerichte blik op het zorgsysteem. De gezondheidsverschillen worden nu vaak als een korte termijnprobleem gezien, dat vooral te maken heeft met de achterstanden van de huidige generatie oudere arbeidsmigranten. Maar de bevolking wordt alleen maar diverser: in 2050 bestaat 24 procent van de 65-plussers uit mensen met een migratieachtergrond, tegenover 14 procent nu. In de grote steden gaat het zelfs om 1 op de 3 in 2030. En het is wishful thinking om te denken dat de toekomstige migranten minder behoefte zullen hebben aan cultuurspecifieke zorg, zegt Carlsson. ‘We moeten accepteren dat we migrantengroepen blijven hebben die een grote afstand hebben tot de zorg. Ook zou het beleid ten aanzien van oudere migranten een positievere toon aan kunnen slaan, vindt Carlsson. ‘Dat betekent dat we erkennen dat migratie-gerelateerde diversiteit niet alleen een probleem is. Het is ook een bron van betekenis in het leven van veel ouderen. Ook voor ouderen die “goed geïntegreerd zijn” en bijvoorbeeld de Nederlandse taal goed spreken.’
Lees het volledige artikel op de site van Binnenlands bestuur
20 december 2021
Infographic diversiteitsensitieve ouderenzorg
Het aantal ouderen met een migratieachtergrond neemt toe. Maar het zorgaanbod is vaak niet goed afgestemd op de achtergrond, taal en leefsituatie van deze ouderen. Hierdoor ontstaan problemen. Ouderen krijgen bijvoorbeeld te laat zorg omdat zij niet goed weten welke zorg zij kunnen krijgen. In een infographic geeft KIS informatie over het waarom van diversiteitsensitieve ouderenzorg, en verwijst het naar tools en handreikingen.
Lees meer op de website van KIS
Download de infographic
20 december 2021
Leernetwerken diversiteitsensitieve zorg
De diversiteit in de Nederlandse samenleving wordt steeds groter en daarmee ook het belang van diversiteitsensitieve zorg. In leernetwerken kunnen professionals van verschillende organisaties, experts en sleutelpersonen kennis uit wetenschap en praktijk met elkaar verdiepen rond dit thema. In een handreiking geeft KIS diverse adviezen en tools voor het starten en blijven faciliteren van een leernetwerk.
Lees meer op de website van KIS
Download de publicatie
20 december 2021
Oud worden in een herkenbare omgeving met kleuren en geuren van vroeger
De gemeente Amersfoort heeft het NOOM in 2020 de opdracht gegeven om de volgende vragen te onderzoeken:
- wat is de waarde van cultuurspecifieke zorg?
- wat is nu het aanbod van cultuurspecifieke dagbesteding en verpleeghuiszorg in de regio Amersfoort?
- wat kan de gemeente op basis van ervaringen uit de praktijk doen om cultuurspecifieke dagbesteding en verpleeghuiszorg aan te moedigen, te ondersteunen en aan te bieden?
Om een antwoord te vinden op deze vragen voerde het NOOM gesprekken met organisaties van migranten en met welzijns-en zorgorganisaties. De uitkomsten van deze gesprekken en de daarop gebaseerde conclusies en aanbevelingen zijn nu gepubliceerd onder de titel ‘Oud worden in een herkenbare omgeving met kleuren en geuren van vroeger, een onderzoek naar de behoefte en het aanbod van Cultuurspecifieke zorg in Amersfoort’.
Het onderzoek, dat is uitgevoerd door NOOM medewerkers Grace Tanamal en Jeanny Vreeswijk-Manusiwa, levert een bijdrage aan de Leidraad cultuurspecifieke zorg dat het NOOM in opdracht van het ministerie van VWS ontwikkelt.
Download hier het onderzoeksrapport.
21 April 2021
‘Ouderenzorg moet meer aandacht hebben voor uitsluitingsmechanismen’
Er zijn steeds meer ouderen in Vlaanderen met migratieroots. Maar dat is niet terug te zien in woonzorgcentra. Onderzoeker Saloua Berdai pleit daarom op Sociaal.net voor een proactief beleid in de ouderenzorg en meer aandacht voor onzichtbare uitsluitingsmechanismen zoals racisme.
Een van de cruciale vaststellingen uit haar onderzoek is dat er behoefte is aan een proactief beleid om voor ouderen met een migratieachtergrond een kwalitatief aanbod te creëren in de woonzorgcentra.
Een proactief beleid vraagt echter om een gunstige context en een positieve mindset. De context waarbinnen woonzorgcentra moeten manoeuvreren bepaalt mee hoe meer cultuursensitief werken in de praktijk vorm krijgt. En die context is op dit moment op zijn minst uitdagend te noemen.
De ouderenzorg heeft met grote problemen te kampen: onderfinanciering, personeelstekort, veel veranderingsprocessen, en recent de coronacrisis. Schakelen naar de positieve mindset waarbij woonzorgcentra ook aandacht schenken aan een kleinere, onzichtbare groep ouderen met migratieroots, wordt dan als te veel van het goede ervaren.
De conclusies en aanbevelingen in het onderzoek van Berdai gelden voor Vlaanderen, maar zijn veelal ook toepasbaar op de Nederlandse ouderenzorg.
Lees het artikel op Sociaal.net
2 februari 2021
Update overzicht cultuurspecifieke zorg
NOOM maakte een overzicht van instellingen en organisaties die een aanbod in zorg, wonen en welzijn hebben voor ouderen met een migratieachtergrond. Het is het eerste onderdeel van de toolkit die toegevoegd gaat worden aan de leidraad cultuurspecifieke zorg die ontwikkeld wordt in opdracht van het Ministerie van VWS.Dit Overzicht is nu aangevuld en bijgewerkt. Gezien het grote aantal downloads van de eerste editie en de reacties daarop voorziet het overzicht duidelijk in een behoefte.
Het overzicht is te zien als een groeidocument. Wijzigingen, aanvullingen, opmerkingen kunt u mailen naar info@netwerknoom.nl
Download het bijgewerkte overzicht
2 februari 2021
Reactie NOOM VWS-discussienota ‘Zorg voor de Toekomst’
De houdbaarheid van de Nederlandse gezondheidszorg staat onder druk. Hoewel er al hard wordt gewerkt aan noodzakelijke veranderingen, is er meer nodig om de zorg ook in de toekomst goed te kunnen blijven organiseren. In een discussienota van het ministerie van VWS worden denkbare beleidsopties op het gebied van (1.) preventie & gezondheid, (2.) organisatie & regie en (3.) vernieuwing & werkplezier beschreven. Organisaties in de zorg konden reageren op deze beleidsopties en aldus een bijdrage leveren aan de discussie. Ook het NOOM reageerde. Kern van de reactie is dat het NOOM ervan overtuigd is dat er een meer integrale visie op gezondheid moet komen. Hierin moet meer oog zijn voor preventie en positieve gezondheid en tevens voor passende voorzieningen met betrekking tot wonen en de woonomgeving. Lees meer.
20 november 2020
Stand van zaken leidraad cultuurspecifieke zorg
In 2019 kreeg NOOM de opdracht van VWS om iets te ontwikkelen waarmee structurele aandacht voor zorg aan ouderen met een migratieachtergrond gestimuleerd kan worden: een leidraad cultuurspecifieke zorg met als doel: verbetering van de kwaliteit van zorg voor ouderen met een migratieachtergrond, ook bruikbaar bij zorgvragen van ouderen die om andere dan etnische verschillen specifieke zorg behoeven.
NOOM coördinator Jeanny Manusiwa maakte een overzicht van de activiteiten die tot nu toe zijn ondernomen om tot de leidraad te komen:
een kick-off meeting, tafelgesprekken met oudere migranten, mantelzorgers en vrijwilligers, gesprekken met zorgmedewerkers, Blended learning modules, en trainingen in het afnemen van interviews. Ook zijn er overzichten gemaakt, zoals een literatuurlijst en een overzicht van verpleeghuizen en woonzorgcentra die een vorm van cultuurspecifieke of cultuursensitieve zorg aanbieden.
Voor de stand van zaken in het project per november 2020: klik hier