In een serie artikelen vertellen netwerkversterkers van het NOOM over hoe zij te werk gaan en welke ervaringen zij hebben opgedaan tijdens de uitvoering van hun werk. In dit artikel vertelt Kwok Hung Lau waarom gezondheidsvoorlichting zo belangrijk is, wat de randvoorwaarden zijn voor effectieve voorlichting en hoe hij inspiratie put uit toevallige ontmoetingen.
Kwok Hung Lau is oorspronkelijk gevraagd om het netwerk voor Chinese ouderen in Den Haag te versterken om hun welzijn te bevorderen. Maar inmiddels is hij ook betrokken bij voorlichtingsbijeenkomsten in Amsterdam en Utrecht en organiseert hij ook voorlichtingsbijeenkomsten voor andere groepen ouderen. Vooral gezondheidsvoorlichting, maar de laatste tijd ook over andere onderwerpen, met name het versterken van digitale vaardigheden. In dit artikel vertelt hij waarom gezondheidsvoorlichting zo belangrijk is, wat de randvoorwaarden zijn voor effectieve voorlichting en hoe hij inspiratie put uit toevallige ontmoetingen.
Netwerken opbouwen en onderhouden
Een van de belangrijkste taken van een netwerkversterker is het opbouwen en onderhouden van netwerken van en voor migrantenouderen. Het netwerk van Kwok bestond vooral uit Chinese organisaties in Den Haag en lokale instellingen daar. Dat netwerk breidt zich langzaam uit:
“Ik werk al bijna 20 jaar in Den Haag, dus ik ken daar bijna alle belangrijke groepen en zij kennen mij; het gaat dan bijvoorbeeld om vrouwenorganisaties, ouderenorganisaties en Chinese woongrepen. Ik kan ze een aanbod doen voor voorlichtingsbijeenkomsten, maar ze kunnen ook met een verzoek bij mij komen.
In Utrecht is het een ander verhaal, omdat ik in die stad nog geen enkele Chinese groep kende. Daar speelde het toeval een belangrijke rol. Of misschien kan ik beter zeggen ‘Er deed zich een kans voor die ik met beide handen aangreep’: In Utrecht vergaderden we met NOOM een keer in een buurtcentrum. Uit een ander zaaltje in dat centrum klonken Chinese operaliederen.
Het bleek dat een Chinese ouderen-opera groep daar aan het repeteren was. Toen ze pauze hadden heb ik me op advies van mijn gewaardeerde collega Latifa Cherabi aan hen voorgesteld en verteld wat ik doe. Zij bleken belangstelling voor een voorlichtingsbijeenkomst te hebben.
Ze hebben me de contactgegevens van de voorzitter van de Chinese ouderenvereniging gegeven en ik heb hem gebeld. Ook heb ik de GGD Den Haag gevraagd of zij wisten wie ik in Utrecht kon aanspreken om voorlichting te geven en heb ik het verzoek besproken met de netwerkversterker in Utrecht, Shirley Ramdas. En daar is uiteindelijk een voorlichtingsbijeenkomst uit voortgekomen.
De Chinese Stichting Tien Yan in Amsterdam heeft zelf het initiatief genomen en mij benaderd om voorlichting te geven over mijn werk. In overleg met de coördinator van het NOOM en de netwerkversterker in Amsterdam, Joan de Windt, ben ik daarop ingegaan. Binnenkort ga ik samen met mijn collega en een medewerker van de GGD in Amsterdam daar voorlichtingen geven.
Ik vind het overigens belangrijk om niet alleen voor Chinese ouderen te werken. Daarom ben ik zo blij met een nieuwe mogelijkheid die zich voordoet. Een collega van een andere organisatie waar ik voor werk nam me mee naar een conferentie over migranten mantelzorgers. Ik heb daar kennis gemaakt met de penningmeester van een moskeevereniging. Hij was geïnteresseerd in onze voorlichtingsbijeenkomsten en wilde zich in het moskeebestuur sterk maken voor de organisatie van een of meer bijeenkomsten in de moskee. Dat heeft geleid tot een gesprek met de moskee waar ook een medewerker van de GGD aanwezig was. En het ziet er naar uit dat we gaan samenwerken.
Organisatie van bijeenkomsten
De organisatie van voorlichtingsbijeenkomsten over gezondheid is een samenwerking van de netwerkversterker met Chinese organisaties en de GGD. Ieder heeft daarin een eigen taak.
“Ik heb goede connecties met de GGD, zij willen graag gratis voorlichting geven over Corona en vaccinatie zodat mensen meer kennis over deze onderwerpen hebben, zich veiliger en minder eenzaam voelen en ook veiliger handelen. Als een groep Chinese ouderen voorlichting wil hebben neem ik contact op met de GGD. Zij leveren dan een voorlichter, vaak een -al dan niet gepensioneerde- arts. Ik neem dan weer contact op met de groep ouderen, meestal met de voorzitter, om een datum af te spreken. De groep ouderen zorgt zelf voor een ruimte waar de voorlichting gegeven kan worden. Ik fungeer tijdens de bijeenkomsten als tolk, omdat de voorlichter vrijwel nooit Chinees spreekt. De voorlichting wordt in het Kantonees gegeven. Mocht iemand die taal niet beheersen dan vragen we iemand anders die de taal wel verstaat, naast hem of haar te gaan zitten en waar nodig zachtjes te vertalen.
Belangrijk bij het organiseren van een voorlichtingsbijeenkomst is dat je het thema goed kiest: het moet aansluiten op wat er leeft in een groep: welke vragen hebben ze? wat weten ze al over het thema? Welke gevoeligheden zijn er ten aanzien van het thema? Hét thema de afgelopen periode was natuurlijk Corona. Veel Chinezen hebben informatie gekregen via Whatsapp, de telefoon of van vrienden. Maar lang niet alle informatie is correct, en nogal wat mensen zijn door die informatie op het verkeerde been gezet, wat bijvoorbeeld hun beslissing om zich wel of juist niet te laten vaccineren heeft beïnvloed. Een andere belangrijke voorwaarde voor een succesvolle bijeenkomst is dat de voorlichting wordt gegeven door iemand met gezag of autoriteit. Bij gezondheidsvoorlichting dus een -al dan niet gepensioneerde- arts. Mensen accepteren de informatie dan veel makkelijker en eerder dan van een medisch ongekwalificeerde vrijwilliger.
Gezond van lichaam en geest
De gezondheid van ouderen heeft Kwok’s speciale belangstelling, niet alleen omdat hij lang geleden een gedeelte van een medische opleiding heeft gehad, maar ook omdat lichamelijke gezondheid bepalend is voor hoe je deze levensfase beleeft:
“Ouderen en gezondheid hebben veel met elkaar te maken: als je ouder wordt gaat je lichamelijke gezondheid achteruit en daarmee vaak ook je geestelijke gezondheid: als je klachten krijgt met lopen ga je bijvoorbeeld minder vaak er op uit, ga je mogelijk veel contacten missen, en loop je het risico te vereenzamen. En een slechte gezondheid leidt vaak tot piekeren of depressieve gedachten. Het is daarom belangrijk je gezondheid zoveel mogelijk op peil te houden. Als je niet goed oplet, verslechtert je gezondheid verder. Daarom geven we ze tips en informatie om dat verouderingsproces te remmen, zodat ze nog kunnen genieten van hun oude dag”!
Het NOOM project Sociaal Vitaal in Kleur zou hieraan een bijdrage kunnen leveren. Helaas is de subsidie daarvoor in Den Haag nog niet geregeld.
Niet alleen over gezondheid
Hoewel Kwok vooral bijeenkomsten over gezondheid organiseert, was hij ook betrokken bij bijeenkomsten over andere onderwerpen.
“Ik heb ook bijeenkomsten georganiseerd over eenvoudig smartphone gebruik voor ouderen. Het is een heel krachtig contactmiddel, maar veel ouderen weten niet goed hoe ze dat adequaat kunnen gebruiken. In de bijeenkomsten gaan we vooral in op de mogelijkheden van Whatsapp en over internet en mail op je smartphone. De maatschappelijke trend van digitalisering zet ouderen vaak buitenspel: het regelen van je bankzaken of het maken van een afspraak met een instantie kan tegenwoordig vaak bijna alleen nog maar digitaal. Dat vereist kennis en digitale vaardigheden die ouderen niet altijd hebben. In een aantal bijeenkomsten gaan we ook daarop in.
Met een Chinese senioren woongroep hebben we ook geoefend met het bellen naar het noodnummer 112 en met het installeren van de politie ‘112NL’ app”.
Kansen door het NOOM
De netwerkversterkers zijn voor het NOOM van onschatbare waarde: zij geven op lokaal niveau een concrete invulling aan de doelstellingen van de organisatie. Maar omgekeerd hebben de netwerkversterkers baat bij de waardering die het NOOM krijgt van overheden organisaties.
“Door mijn werk voor het NOOM heb ik makkelijker toegang tot personen die invloed hebben en beslissingen kunnen nemen en kom ik op plaatsen waar ik anders nooit zou komen: van een bijeenkomst met staatssecretaris van Huffelen van Binnenlandse Zaken over digitale inclusie tot een gesprek in de moskee over voorlichting over Corona aan moskeebezoekers.
Dat biedt kansen om mijn netwerk uit te breiden, maar ook om nieuwe activiteiten te ontwikkelen”.
Door een subsidie van het Kansfonds voor het NOOM heb ik de gelegenheid gekregen te mogen samenwerken met de voorzitter van Landelijke Federatie van Chinese Ouderenverenigingen “Chun Pah” in Nederland, dhr. George Wong. Het project voor “Chun pah” heeft als doel jonge en goed opgeleide vrijwilligers te werven en met elkaar te verbinden. Ik ervaar het als een grote eer dat ik aan dit landelijke project een bijdrage mag leveren